Η Επιγραφική μαρτυρία
Η επιλογή των τριάντα δύο επιγραφικών κειμένων που εκτίθενται στο Αίθριο παρουσιάζει τις βασικές κατηγορίες των επιγραφών της Σαμοθράκης. Κυριαρχούν οι κατάλογοι Ελλήνων και Ρωμαίων μυημένων (μυστῶν και ἐποπτῶν), ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνεται και ένας κατάλογος θεωρῶν-προξένων. Οι πιο ξεχωριστές αναθηματικές επιγραφές είναι αυτές του Κοινού των Θεσσαλών και η βάση ενός μνημειακού χάλκινου αγάλματος του βασιλιά Φιλίππου Ε΄. Από τα ψηφίσματα, σημαντικότερα είναι δύο ψηφίσματα της Σαμοθράκης, ένα σε Αιολική διάλεκτο και ένα που επαινεί τον βασιλιά Λυσίμαχο, και το ψήφισμα της Μαρώνειας. Τέλος, η στήλη όπου το όνομα της νεκρής ακολουθείται από το επίθετο ἱερά, το οποίο ίσως αποτελούσε τίτλο κάποιου ρόλου στα Μυστήρια των Μεγάλων Θεών, είναι η πιο χαρακτηριστική από τις επιτύμβιες επιγραφές.
Τα μυστήρια της Σαμοθράκης και οι κατάλογοι μυστῶν και ἐποπτῶν
Η συμμετοχή στα Μυστήρια της Σαμοθράκης, τουλάχιστον από τους 2ο–1ο αι. π.Χ. σχετιζόταν με την εξασφάλιση μιας προνομιούχας θέσης στον κάτω κόσμο. O αρχαίος ιστορικός Διόδωρος (1ος αι. π.Χ.) μας πληροφορεί ότι έκανε τους ανθρώπους ευσεβέστερους και δικαιότερους.
Αρχικά, η κύρια γνωστή ωφέλεια που προερχόταν από τη μύηση στη Σαμοθράκη ήταν η ασφάλεια στα θαλασσινά ταξίδια. Ανάμεσα στους μυημένους στη Σαμοθράκη βρίσκουμε δούλους, απελεύθερους, απλούς πολίτες, ανώτερους κυβερνητικούς ή θρησκευτικούς αξιωματούχους και βασιλείς. Ο παλαιότερος κατάλογος μυστῶν χρονολογείται στη δεκαετία του 180 π.Χ. και ο νεότερος τον Μάιο ή Ιούνιο του 186 μ.Χ. Οι κατάλογοι των μυστῶν και ἐποπτῶν προσφέρουν πλούσιες προσωπογραφικές πληροφορίες, όπως ο τόπος προέλευσής τους, η συμμετοχή τους στη λατρεία, η κοινωνική τους θέση, και οι ημερομηνίες-χρονολογίες των μυήσεως – ἐποπτείας. Οι περισσότεροι κατάλογοι ήταν χαραγμένοι σε στήλες, μερικοί πάνω σε βάσεις, και αρκετοί σε λίθους ακαθόριστης προέλευσης. Οι λίθοι χρησιμοποιούνταν και ξαναχρησιμοποιούνταν, συχνά πολλές φορές. Oι πιο πιθανές θέσεις έκθεσης των καταλόγων των μυημένων είναι η περιοχή γύρω από τη Στοά, στον Δυτικό Λόφο, ο δρόμος από την πόλη προς το Ιερό των Μεγάλων Θεών και η ίδια η πόλη.
